Rydym ni’n defnyddio JavaScript i osod y rhan fwyaf o’n cwcis. Yn anffodus, nid yw JavaScript yn rhedeg ar eich porwr, felly ni allwch newid eich gosodiadau trwy ddefnyddio’r dudalen hon. I reoli eich gosodiadau cwcis trwy ddefnyddio’r dudalen hon, rhowch gynnig ar droi JavaScript ymlaen yn eich porwr.

Gwybodaeth am gwcis

Rydym wedi arbed rhai ffeiliau o’r enw cwcis i’ch dyfais. Mae’r cwcis hyn:

  • yn hanfodol i waith y safle
  • yn helpu gwella’n gwefan trwy gasglu gwybodaeth ac adrodd am sut rydych chi’n ei defnyddio

Hefyd, hoffem arbed rhai cwcis i helpu:

  • gwella ein gwefan trwy fesur y defnydd o’n gwefan
  • cofio eich gosodiadau
Newid gosodiadau cwcis

Rydych chi wedi derbyn yr holl gwcis ar gyfer y wefan hon. Gallwch newid eich dewisiadau ar gyfer cwcis unrhyw bryd.

Wedi ei gyhoeddi

Mae ymchwil ar sut mae enwau eiddo, strydoedd a busnesau yn newid ledled Cymru yn dangos newid clir tuag at ddefnyddio enwau lleoedd Cymraeg.

Casglodd yr adroddiad a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru ystod eang o dystiolaeth werthfawr, gan gynnwys y canlynol:

  • Derbyniodd awdurdodau lleol dair gwaith yn fwy o geisiadau am enwau strydoedd Cymraeg nag enwau Saesneg rhwng 2018-2023.
  • Nid yw'r rhan fwyaf o newidiadau i enwau eiddo yn cynnwys newid yn iaith enw'r eiddo.
  • Pan fyddant yn newid iaith, mae eiddo o leiaf dair gwaith yn fwy tebygol o gael eu hailenwi o'r Saesneg i'r Gymraeg nag o'r Gymraeg i'r Saesneg.
  • Ym mhob rhanbarth o Gymru, mae mwy o enwau tai yn cael eu newid o'r Saesneg i'r Gymraeg nag o'r Gymraeg i'r Saesneg.
  • Mae pobl yn dweud bod enwau tai Cymraeg yn rhoi ymdeimlad o falchder, lle neu hiraeth iddynt.

Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros y Gymraeg, Mark Drakeford: "Mae enwau lleoedd yn helpu i adrodd stori pwy ydym ni fel cenedl, ac mae'r gwaith ymchwil newydd hwn yn ein helpu i ddeall ein tirwedd ieithyddol. Rwy'n falch o weld mwy o bobl yn cofleidio enwau eiddo Cymraeg, waeth beth fo'u cefndir."

Canolbwyntiodd yr ymchwil yn bennaf ar enwau eiddo, enwau busnesau ac enwau strydoedd, gan nodi'r angen am ymchwiliad pellach i enwau ar gyfer nodweddion topograffig yn yr amgylchedd naturiol hefyd.

Fel rhan o waith ehangach Llywodraeth Cymru i hyrwyddo a dathlu'r Gymraeg a'n diwylliant, mae wedi sefydlu rhwydwaith o Lysgenhadon Diwylliannol i gefnogi'r iaith yn eu cymunedau. Bydd y Llysgenhadon Diwylliannol yn gallu manteisio ar y Rhestr o Enwau Lleoedd Hanesyddol Cymru, sy'n cynnwys dros 700,000 o enwau ac sy'n cael ei hariannu gan Lywodraeth Cymru. 

Dywedodd Mark Drakeford: "Rwy'n falch o lansio lefel aur ein cwrs Llysgenhadon Diwylliannol, lle gall pobl ddysgu mwy am yr iaith a'n diwylliant ar-lein. Mae'r cwrs yn cynnwys modiwlau ar ystod o bynciau gan gynnwys enwau lleoedd. Os ydych chi eisiau cefnogi'r iaith Gymraeg yn eich ardal chi, neu'n adnabod rhywun a fyddai'n llysgennad delfrydol, ewch amdani."