Y Lleoedd Gorau ar Ddiwrnodau Gwlyb
Peidiwch â gadael i fymryn o law eich stopio rhag crwydro ein lleoedd anhygoel.
Mae llawer o eiddo Cadw wedi eu cysgodi rhag yr elfennau, felly gallwch chi eu mwynhau nhw mewn glaw neu hindda. Dyma ddetholiad o rai o’n hoff leoedd y gallwch chi eu mwynhau ym mhob tywydd.
Ewch draw i fythynnod y gweithwyr haearn sydd wedi eu hadnewyddu (efallai y cofiwch chi nhw o gyfres Coal House y BBC). Crwydrwch siop dryciau’r cwmni, dwy ystafell arddangos sy’n cynnwys modelau 3D o’r safle a’r dirwedd sydd o gwmpas; profwch olygfeydd a synau ffwrnais chwyth drwy gyfrwng profiad clywedol; gallwch chi hefyd chwilota yn ffwrneisi, odynau ac adeiladau’r gwaith haearn, rhan allweddol o Safle Treftadaeth y Byd UNESCO sy’n gorchuddio’r rhan fwyaf o Flaenafon.
Dewch i weld sut roedd cyn-drigolion Isca Rufeinig (Caerllion) yn hoffi ymlacio ar ôl diwrnod prysur. Mae yma ystafelloedd newid wedi eu gwresogi, baddonau poeth ac oer a phwll nofio awyr agored – sydd bellach yn ddiogel o dan do – roedd fel canolfan hamdden Rufeinig ac yn rhan angenrheidiol o fywyd bob dydd y llengfilwyr a’r dinasyddion oedd yn byw yma 2,000 o flynyddoedd yn ôl. Cewch fod yn rhan o’r bywyd bob dydd hwnnw gyda gwrthrychau cain sy’n ymwneud â phopeth o golur i ddillad, o gamblo i offer milwrol. Mae yma hefyd bedair gêm ar sgrin gyffwrdd a thri man clywed.
Mae Castell Coch, sy’n ymddangos yn annisgwyl o goetir trwchus ar gyrion Caerdydd, yn olygfa drawiadol, fel ffantasi sydd wedi dod yn wir. Mae’r copi Fictoraidd hwn o gastell canoloesol yn edrych fel y dylai fod mewn stori dylwyth deg, gyda’i dyrrau conigol uchel a thu mewn blodeuog sydd wedi ei addurno â murluniau sgleiniog a mowldinau addurnol euraidd. Bron bod angen sbectol haul. A chofiwch fynd i’r ystafell de Fictoraidd i gael paned.
*Mae Castell Coch ar gau yn ystod mis Ionawr bob blwyddyn er mwyn ei lanhau’n drwyadl – oriau agor Castell Coch.
Adeiladwyd Castell Dolwyddelan gan Llywelyn ap Iorwerth (Llywelyn Fawr) ar frig creigiog ynghanol copaon Eryri, ac mae’n un o gestyll cynhenid mwyaf trawiadol Cymru. Roedd ein cyn-arweinwyr yn sicr yn gwybod sut i ddewis lleoliad da. Cafodd ei adfer a’i ddiogelu rhag y tywydd yn oes Fictoria, ac mae ei dŵr sgwâr yn cynnig golygfeydd godidog a phell o Eryri ddramatig. Y tu mewn, cewch ddeall sut roedd yn arfer amddiffyn, a gallwch fod yn gynnes ac yn glyd waeth pa dywydd ddaw o’r mynydd.
Mae’n edrych yn syml ac yn ddiymhongar o’r tu allan, ond mae tu mewn y capel hwn o’r 17eg ganrif yn hynod drawiadol. Os ydych chi eisiau anghofio’r tywydd gwael y tu allan, edrychwch i fyny a chewch eich hudo gan nenfwd hynod liwgar sydd wedi ei baentio ag angylion a cheriwbiaid mewn awyr nefol o haul, lleuad a seren.
Mae hen ysgol Fictoraidd yn gartref i gasgliad trawiadol o henebion Cristnogol cynnar o bob rhan o Gymru. Ymysg yr uchafbwyntiau mae Carreg Bodvoc o’r 6ed ganrif, colofn sydd wedi ei cherfio ag arysgrif Lladin sy’n coffáu pedair cenhedlaeth o’r un teulu, a Chroes Conbelin o’r 10fed ganrif, sydd wedi ei haddurno â phatrwm cain o glymau Celtaidd.
Nid yw’r tŷ hanesyddol hwn wedi newid rhyw lawer ers cael ei adeiladu. Mae’n enghraifft brin o dŷ o’i fath yng Nghymru, ac yn gofnod pwysig o dechnegau adeiladu canoloesol. Tu ôl i furiau cerrig trwchus saif y brif neuadd fawr, canolbwynt cymdeithasol y tŷ, gyda nenfydau uchel a system gypledig gymhleth o bren sydd wedi ei gerfio’n gain. Er gwaethaf ei oedran, mae’r rhwydwaith clyfar hwn o drawstiau pren yn parhau i weithio’n galed i gynnal yr adeilad hwn o’r 15fed ganrif.
Os hoffech chi gael cipolwg o fywyd bras Elisabethaidd y 16eg ganrif, ewch ar daith o gwmpas a thu mewn addurnol Plas Mawr. Dyma’r tŷ trefol gorau o’i fath ac o’i gyfnod sy’n dal i fodoli ym Mhrydain, ac mae’n crynhoi cyfoeth ac ysblander yr oes. Cewch anghofio am y tywydd y tu allan wrth gael eich rhyfeddu gan liwiau llachar, gwaith plastr addurnol, dodrefn coeth o’r cyfnod ac arddangosfeydd amlsynhwyraidd Plas Mawr.
Mae tu allan llwm Capel y Rug yn brawf na ddylid barnu rhywbeth yn rhy fuan – fel Capel Gwydir Uchaf rydyn ni wedi sôn amdano eisoes – nid yw’n datgelu’r wledd i’r llygad sydd y tu mewn. Camwch drwy’r drws a gwelwch ffrwydrad o liwiau a manylion, gyda phob arwyneb wedi ei orchuddio â cherfiadau pren cain, motiffau rhosod a phaentiadau o geriwbiaid ac angylion (a sgerbwd neu ddau).
Roedd Llys Tre-tŵr yn gartref i sawl cenhedlaeth o’r teulu Vaughan llwyddiannus, a chafodd ei gynllunio fel arwydd o’u statws. Cewch weld sut roedd bywyd ‘uwchben ac o dan y grisiau’ i’r meistri a’r gweision drwy grwydro cyfres o ystafelloedd sydd wedi cael eu hadfer i sut y gallen nhw fod wedi edrych tua 1470, gan gynnwys y neuadd wledda a’r gegin, y bwtri a’r pantri prysur. Yn ei gyfnod, roedd Tre-tŵr yn cynrychioli mawredd a natur soffistigedig – fel y gwelwch chi wrth i chi fynd i mewn i’r neuadd fawr sydd wedi ei gosod ar gyfer gwledd fawreddog i fonedd y 15fed ganrif.
Abaty Glyn y Groes, Llangollen
Mae cymaint i’w ddarganfod yn yr abaty crand Sistersaidd hwn. Ewch draw i dŷ’r siapter i weld nenfydau bwaog trawiadol sydd ag acwsteg anhygoel, yna ewch i fyny’r grisiau i grwydro’r llofftydd syml ble cysgai’r mynachod. Ewch draw i’r tŷ haf pitw, sy’n gartref i arddangosfa o waith artist preswyl yr abaty, ac yna ewch ar daith gyfrifiadurol o’r safle yn ystod ei anterth yn y 15fed ganrif.
