Adeiladau rhestredig

Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 (Saesneg yn unig)

Y Ddeddf hon yw’r ddeddfwriaeth sylfaenol sy’n darparu ar gyfer y canlynol:

• rhestru adeiladau o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig
• rheoli newid o ran adeiladau rhestredig drwy’r broses cydsyniad adeilad rhestredig
• cymryd camau yn erbyn gwaith anawdurdodedig neu ddifrod bwriadol i adeiladau rhestredig
• atal adeiladau rhestredig rhag dirywio drwy waith brys neu brynu gorfodol.

Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016

Roedd Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016 yn gwneud nifer o ddiwygiadau pwysig i Ddeddf 1990.

Ymgynghori, diogelwch interim ac adolygu penderfyniadau i ddynodi asedau hanesyddol

Bellach, ymgynghorir â pherchnogion ac eraill yn ffurfiol pan fydd adeilad yn cael ei ystyried ar gyfer ei restru neu beidio â’i restru mwyach. Mae diogelwch interim yn diogelu asedau hanesyddol rhag eu difrodi neu’u dinistrio yn ystod y cyfnod ymgynghori. Gall perchennog neu feddiannydd ofyn am adolygiad o benderfyniad dynode.

Hysbysiadau stop dros dro ar gyfer adeiladau rhestredig

Gall awdurdod cynllunio lleol ddefnyddio hysbysiad stop dros dro i atal ar unwaith waith anawdurdodedig ar adeiladau rhestredig am 28 diwrnod.

Ehangu cwmpas hysbysiadau gwaith brys a chyflwyno pridiannau tir lleol

Gall awdurdod cynllunio lleol wneud gwaith brys ar unrhyw adeilad rhestredig sydd wedi’i esgeuluso os nad yw’n ymyrryd yn afresymol â defnydd preswyl. Hefyd, gall osod pridiant tir lleol i adennill costau sy’n gysylltiedig â gwaith brys.

Rheolau newydd ynghylch ceisiadau am dystysgrifau imiwnedd rhag rhestru

Ni fydd caniatâd cynllunio a roddwyd neu y gwnaed cais amdano bellach yn hanfodol i wneud cais am dystysgrif imiwnedd rhag rhestru. Bydd hyn yn annog perchnogion a datblygwyr i archwilio defnyddiau newydd ar gyfer adeiladau hanesyddol gwag a rhai sydd wedi’u hesgeuluso.

Cyflwyno cytundebau partneriaeth dreftadaeth

BMae cytundebau partneriaeth dreftadaeth yn dod â pherchnogion, awdurdodau sy’n rhoi caniatâd a phartïon eraill sydd â diddordeb at ei gilydd i greu cynlluniau rheoli hirdymor ar gyfer asedau hanesyddol. Mae’r cynlluniau’n cwmpasu rhaglenni gwaith a gytunwyd ac yn cynnwys cydsyniadau henebion cofrestredig a/neu adeiladau rhestredig.

Gellir cael rhagor o wybodaeth am rai o ddarpariaethau Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2016 o ran adeiladau rhestredig yn y ffeithlen ganlynol.

Rheoliadau Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) 2012

Mae’r Rheoliadau hyn yn rheoli amryw o faterion manwl ynghylch cymhwyso Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990, gan gynnwys y canlynol:

• y gofynion o ran ceisiadau am gydsyniad adeilad rhestredig
• materion yn ymwneud â cheisiadau gan gynnwys hysbysebu a chyfathrebu electronig
• apeliadau yn erbyn penderfyniadau awdurdodau cynllunio lleol
• hawliadau am ddigollediad.

Mae Rheoliadau 2012 wedi’u diwygio gan y Rheoliadau canlynol.

Rheoliadau Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) (Diwygio) 2015

Roedd y Rheoliadau hyn yn nodi ymhellach yr amser a ganiateir ar gyfer apeliadau.

Rheoliadau Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) (Diwygio) 2016

Roedd y Rheoliad hwn yn gwneud cywiriad angenrheidiol i destun Cymraeg Rheoliadau 2012.

Rheoliadau Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) (Diwygio) 2017

Roedd y Rheoliadau hyn yn cynnwys diwygiadau sy’n rheoli’r broses o atgyfeirio ceisiadau am gydsyniad adeilad rhestredig at Weinidogion Cymru er mwyn iddynt benderfynu yn eu cylch a materion yn ymwneud ag apeliadau.

Rheoliadau Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) (Diwygio Rhif 2) 2017

Roedd y Rheoliadau hyn yn cyflwyno gofyniad i gael datganiad o’r effaith ar dreftadaeth i gefnogi ceisiadau am gydsyniad adeilad rhestredig ac ardal gadwraeth, gan gymryd lle datganiad dylunio a mynediad.

Mae datganiad o’r effaith ar dreftadaeth yn gynnyrch proses strwythuredig yr asesiad o’r effaith ar dreftadaeth. Mae hyn yn sicrhau y rhoddir ystyriaeth i arwyddocâd yr ased hanesyddol wrth ddatblygu cynigion ynghylch newid. Mae’n rhan graidd o’r broses ddylunio sy’n profi a yw’r cynigion ynghylch newid yn briodol drwy asesu eu heffaith ar arwyddocâd. Bydd materion ynghylch mynediad yn dal i gael eu hystyried yn llawn oni bai bod y gwaith arfaethedig yn ymwneud â phreswylfa breifat.

Ewch i’r dudalen ynghylch asesiadau o’r effaith ar dreftadaeth i gael rhagor o wybodaeth.

Rheoliadau Adeiladau Rhestredig (Adolygu Penderfyniadau Rhestru) (Cymru) 2017

Mae’r Rheoliadau hyn yn ychwanegu at ddarpariaethau Deddf 2016 drwy amlinellu’r sail ar gyfer adolygu penderfyniadau rhestru ac amryw o faterion gweithdrefnol manwl.

Gorchymyn Adeiladau Rhestredig (Gwaith Brys) (Cyfradd Llog ar Dreuliau) (Cymru) 2017

Mae’r Gorchymyn hwn yn cadarnhau y telir llog ar Gyfradd Sylfaenol Banc Lloegr, yn ogystal â 2%, ar unrhyw dreuliau a ddaw i ran awdurdod lleol yn ystod gwaith brys, hyd nes y cânt eu hadennill.

Gorchymyn Esemptiad Eglwysig (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) 2018

Mae Deddf Cynllunio (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) 1990 yn esemptio’r holl ‘adeiladau eglwysig sy’n cael eu defnyddio am y tro at ddibenion eglwysig’ yng Nghymru a Lloegr rhag rheolaethau cydsyniad adeilad rhestredig ac ardal gadwraeth. Mae Gorchymyn Esemptiad Eglwysig (Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth) (Cymru) 2018 yn cyfyngu’r esemptiad hwnnw yng Nghymru i’r enwadau hynny sy’n gallu dangos bod ganddynt systemau rheoli mewnol sydd, o leiaf, yn gyfwerth â’r rheiny sy’n rhan o brosesau cydsyniad awdurdodau cynllunio lleol, sef:

• Undebau Bedyddwyr Prydain Fawr a Chymru
• yr Eglwys yng Nghymru
• Eglwys Loegr
• yr Eglwys Fethodistaidd
• yr Eglwys Rufeinig Gatholig.

Hefyd, mae Gorchymyn 2018 yn cadarnhau’r canlynol:

• nad yw esemptiad eglwysig bellach yn berthnasol i gydsyniad ardal gadwraeth
• bod adeiladau a strwythurau rhestredig ac anrhestredig o fewn cwrtil adeilad eglwysig rhestredig bellach yn cael eu cynnwys dan esemptiad eglwysig.

Mae canllaw arfer gorau ynghylch rheoli newid i fannau addoli rhestredig a’r drefn esemptio newydd wedi’i gyhoeddi ac mae ar gael i’w lawrlwytho am ddim.