Cofnodion amgylchedd hanesyddol
Mae adrannau 194 ac 195 o Ddeddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023 yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru lunio cofnod amgylchedd hanesyddol sydd ar gael i'r cyhoedd ar gyfer pob ardal awdurdod lleol yng Nghymru, a'i gadw'n gyfredol.
Heneb: Ymddiriedolaeth Archaeoleg Cymru yn cynnal a chadw cofnodion yr amgylchedd hanesyddol ar ran Gweinidogion Cymru
Mae’r Ddeddf yn nodi bod yn rhaid i bob cofnod amgylchedd hanesyddol ar gyfer ardal awdurdod lleol ddarparu gwybodaeth (neu fynediad at wybodaeth) am y canlynol:
- adeiladau rhestredig
- ardaloedd cadwraeth
- henebion cofrestredig
- parciau a gerddi hanesyddol cofrestredig
- safleoedd gwrthdaro o ddiddordeb hanesyddol
- tirweddau hanesyddol
- Safleoedd Treftadaeth y Byd
- safleoedd o ddiddordeb archaeolegol neu bensaernïol hanesyddol lleol
- datblygu nodweddion yr ardal a sut y gellid eu diogelu
- manylion ynghylch ymchwiliadau hanesyddol, archaeolegol neu bensaernïol yn yr ardal a’u canfyddiadau
- enwau lleoedd hanesyddol.
Felly, mae’r cofnodion amgylchedd hanesyddol yn rhoi’r wybodaeth a’r dystiolaeth sydd eu hangen ar awdurdodau lleol a rheolwyr tir eraill i wneud penderfyniadau ar sail gwybodaeth ynghylch yr amgylchedd hanesyddol.
Mae’r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru sicrhau bod pob cofnod amgylchedd hanesyddol ar gael i’w archwilio gan y cyhoedd mewn modd sy’n briodol yn eu barn nhw. Mae’r wefan Archwilio yn cynnig mynediad i’r cyhoedd i’r cofnodion amgylchedd hanesyddol ar gyfer pob ardal awdurdod lleol. Hefyd, mae’r Ddeddf yn gwneud darpariaeth benodol ynghylch copïo rhannau o’r cofnodion amgylchedd hanesyddol, cymorth i gael a deall gwybodaeth a llunio gwybodaeth a gafwyd. Gellir codi ffi am wasanaethau o’r fath.
Mae’r ddeddfwriaeth hefyd yn gorchymyn bod yn rhaid cyhoeddi canllawiau statudol ynghylch llunio a defnyddio’r cofnodion ar gyfer awdurdodau lleol, awdurdodau parciau cenedlaethol a Chyfoeth Naturiol Cymru. Cyhoeddwyd Cofnodion Amgylchedd Hanesyddol yng Nghymru: Llunio a Defnyddio ar 10 Ebrill 2017 ac mae ar gael i’w lawrlwytho.
