Henebion cofrestredig
Mae dros 4,000 o henebion cofrestredig yng Nghymru. Mae’r ddeddfwriaeth sylfaenol a’r is-ddeddfwriaeth a nodir isod yn rheoli’r gwaith o’u diogelu a’u rheoli mewn ffordd gynaliadwy; maen nhw i gyd yn rhan o’r cod ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol.
Deddfwriaeth sylfaenol
Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023
Mae Rhan 2 o’r Ddeddf hon, sy’n cynnwys 7 Pennod, yn darparu’r ddeddfwriaeth sylfaenol ar gyfer y canlynol:
- diffiniad o heneb (Pennod 1)
- cofrestru henebion sydd o bwys cenedlaethol (Pennod 2)
- rheoli gwaith sy’n effeithio ar henebion cofrestredig (Pennod 3)
- cytundebau partneriaeth henebion cofrestredig (Pennod 4)
- cymryd camau yn erbyn gwaith anawdurdodedig i henebion cofrestredig (Pennod 5)
- caffael a gwarchod henebion hynafol (Pennod 6)
- darpariaethau cyffredinol gan gynnwys y rhai sy’n ymwneud â difrod bwriadol i henebion, defnyddio datgelydd metel a phwerau mynediad.
Mae paragraffau 8-243 o’r nodiadau esboniadol i’r Ddeddf yn ymdrin â’r darpariaethau yn Rhan 2.
Is-ddeddfwriaeth
Rheoliadau Henebion Cofrestredig (Cytundebau Partneriaethau) (Cymru) 2024
Mae’r rheoliadau hyn yn gwneud darpariaeth ar gyfer yr ymgynghoriad a’r cyhoeddusrwydd y mae’n rhaid i Weinidogion Cymru, Cadw i bob pwrpas, eu rhoi ar waith cyn gwneud cytundeb partneriaeth ar gyfer heneb gofrestredig.
Rheoliadau Ceisiadau am Gydsyniad Heneb Gofrestredig (Cymru) 2024
Mae’r rheoliadau hyn yn amlinellu’r gofynion ar gyfer cais am gydsyniad heneb gofrestredig ac yn gwneud diwygiadau canlyniadol angenrheidiol i reoliadau eraill.
Tra bod angen ail-lunio’r rheoliadau blaenorol yn gyfan gwbl er mwyn cynnwys y newidiadau deddfwriaethol a wnaed gan Ddeddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023, dim ond diwygiadau canlyniadol oedd angen eu gwneud i sicrhau bod y rheoliadau canlynol yn cydymffurfio â’r Ddeddf ac ychwanegu’r datganiad eu bod bellach yn rhan o’r cod ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol.
Rheoliadau Henebion Cofrestredig (Adolygu Penderfyniadau Cofrestru) (Cymru) 2017
Mae’r rheoliadau hyn yn nodi’r sail ar gyfer adolygu penderfyniadau cofrestru ac amryw o faterion gweithdrefnol manwl.