Drysau Agored - Gorphwysfa

Mae Gorphwysfa wedi’i restru’n Radd II* fel tŷ tref ffrâm bocs ganoloesol, a ddatblygwyd ddiwedd yr 17eg ganrif. Mae gan y tu mewn manylion da o’r ddau gyfnod hyn ac mae ganddo werth grŵp gydag adeiladau rhestredig cyfagos yn Stryd y Castell.

Mae ganddo neuadd ganoloesol a chroes-adain o adeiladwaith pren ffrâm bocs. Mae’r traws-adain ogleddol wedi goroesi bron yn gyfan, ond disodlwyd rhan ddeheuol y neuadd gan floc dwy uned o ddiwedd yr 17eg ganrif. Codwyd ac ailfodelwyd y bloc hwn o’r 17eg ganrif yn rhannol ar ddechrau’r 19eg ganrif.

Mae gwaith dendrocronoleg diweddar wedi rhoi un dyddiad manwl o ran pryd torrwyd y coed, sef gaeaf 1413/1414. Ac ynghyd â dyddiadau ‘torri coed’ tebyg o ddau bren arall, mae hyn yn awgrymu bod y gwaith adeiladu wedi digwydd yn 1414 neu’n fuan wedyn. Mae’n ymddangos mai 1225 yw’r dyddiad plannu coed fel bod y goeden yn 189 oed pan gafodd ei thorri. Dechreuodd y goeden ei bywyd cyn gorchfygiad y Saeson pan oedd Llywelyn Fawr, Tywysog Gwynedd, yn teyrnasu yn y Berfeddwlad (gogledd-ddwyrain Cymru heddiw).

Does dim angen archebu lle.

Mae Gorphwysfa yn Stryd y Castell, Rhuthun, LL15 1DP.
Mae wedi’i leoli tua hanner ffordd ar hyd Stryd y Castell a’r drws nesaf i dŷ Nantclwyd y Dre.

Mae bysus yn gwasanaethu Rhuthun, i’r Rhyl ac yn ôl, yn ogystal â Dinbych a Wrecsam. Unwaith y byddwch yn Rhuthun, cerddwch bellter byr i Sgwâr San Pedr, ac mae Stryd y Castell yn arwain i’r de o’r sgwâr tuag at Gastell Rhuthun.