Rydym ni’n defnyddio JavaScript i osod y rhan fwyaf o’n cwcis. Yn anffodus, nid yw JavaScript yn rhedeg ar eich porwr, felly ni allwch newid eich gosodiadau trwy ddefnyddio’r dudalen hon. I reoli eich gosodiadau cwcis trwy ddefnyddio’r dudalen hon, rhowch gynnig ar droi JavaScript ymlaen yn eich porwr.

Gwybodaeth am gwcis

Rydym wedi arbed rhai ffeiliau o’r enw cwcis i’ch dyfais. Mae’r cwcis hyn:

  • yn hanfodol i waith y safle
  • yn helpu gwella’n gwefan trwy gasglu gwybodaeth ac adrodd am sut rydych chi’n ei defnyddio

Hefyd, hoffem arbed rhai cwcis i helpu:

  • gwella ein gwefan trwy fesur y defnydd o’n gwefan
  • cofio eich gosodiadau
Newid gosodiadau cwcis

Rydych chi wedi derbyn yr holl gwcis ar gyfer y wefan hon. Gallwch newid eich dewisiadau ar gyfer cwcis unrhyw bryd.

Ceisiadau rhestru yn y fan a’r lle

Efallai yr hoffech hefyd ddarllen y nodyn hwn gyda'n canllawiau manylach yma, yn enwedig Deall Rhestru.

Cyflwyniad

Rhestrir adeiladau pan ystyrir eu bod o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig. Mae adeiladau rhestredig yn asedau hanesyddol o bwys cenedlaethol sy'n ffynhonnell unigryw o wybodaeth am y gorffennol, ac sy'n gwneud cyfraniad gwerthfawr i ansawdd a chymeriad tirweddau a threfluniau yng Nghymru.

Mae gan Weinidogion Cymru ddyletswydd statudol i gadw rhestr o adeiladau sydd o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig yng Nghymru. Cadw sy'n rheoli'r broses restru. Mae'r detholiad o adeiladau i'w rhestru bob amser yn seiliedig ar eu diddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig, h.y. yn unol â meini prawf a gyhoeddwyd.

Diben rhestru yw arwain awdurdodau cynllunio lleol i gyflawni eu swyddogaethau cynllunio a sicrhau y rhoddir ystyriaeth ofalus i adeiladau unigol sydd o ddiddordeb arbennig cyn gwneud penderfyniadau cynllunio. Nid yw rhestru'n atal newid, ond mae'n helpu i sicrhau bod newid yn cael ei reoli'n ofalus drwy’r gyfundrefn Caniatâd Adeilad Rhestredig.

Gwneud cais am restru yn y fan a’r lle

Mae dros 30,000 o adeiladau rhestredig eisoes yng Nghymru, ond gellir ychwanegu adeiladau at y rhestr statudol o hyd. Gall unrhyw un ofyn i Cadw ystyried a yw adeilad yn bodloni'r meini prawf ar gyfer rhestru. Os credwch y dylid diogelu adeilad drwy restru, dylech gyflwyno cais am restru yn y fan a’r lle i Cadw yn adeiladaurhestredig@llyw.cymru.  .

Cyn cyflwyno'ch cais, mae'n syniad da i chi wirio a yw'r adeilad eisoes wedi'i restru, drwy fynd i Cof Cymru | Asedau Hanesyddol Cenedlaethol Cymru (y Rhestr).

Efallai y byddai hefyd yn syniad da siarad â'ch swyddog cadwraeth lleol cyn cysylltu â Cadw.

Os gwrthodwyd rhestru adeilad yn flaenorol, fel rheol, dim ond tystiolaeth newydd gaiff ei hystyried. Dim ond os ydynt o ansawdd eithriadol ac o dan fygythiad dybryd y dylid ystyried adeiladau sy'n iau na 30 mlwydd oed.

Wrth gyflwyno'ch cais, dylech gynnwys y wybodaeth ganlynol:

  • enw, cyfeiriad / lleoliad yr adeilad, gorau oll os gellir darparu cod post a chyfeirnod map
  • manylion cyswllt y perchennog / meddiannydd, os yw'n hysbys
  • lluniau diweddar yn dangos cyflwr presennol yr adeilad – y tu allan, a'r tu mewn os oes modd; a lluniau hanesyddol
  • gwybodaeth hanesyddol am yr adeilad - dyddiad adeiladu, defnydd gwreiddiol a datblygiad hanesyddol (os yw'n hysbys), nodweddion pensaernïol arbennig, ac unrhyw bobl neu ddigwyddiadau sy'n gysylltiedig ag ef. Rhowch wybod i ni pa ffynonellau rydych chi wedi'u defnyddio i ddysgu am yr adeilad
  • rhesymau pam rydych o’r farn fod yr adeilad yn bodloni’r meini prawf i’w restru
  • rhowch wybod i Cadw os yw'r adeilad dan fygythiad, ond cofiwch y gall cynigion ar gyfer rhestru yn y fan a’r lle pan fydd adeiladau dan fygythiad dybryd o gael eu newid neu eu dymchwel achosi canlyniadau ymarferol ac ariannol difrifol. Mae bob amser yn well ein rhybuddio am ddiddordeb arbennig posibl adeilad cyn y daw bygythiad i'r amlwg.

Beth sy'n digwydd nesaf

Pan fydd Cadw yn derbyn eich cais, bydd y wybodaeth a ddarparwyd gennych yn cael ei hystyried yn ofalus fel rhan o asesiad desg. Os oes diddordeb, byddwn yn gofyn i'n harolygydd ymweld â'r eiddo. Efallai y bydd angen i ni wneud gwaith ymchwil ychwanegol er mwyn deall yr adeilad yn llawn a'n helpu i sefydlu a yw o ddiddordeb arbennig ai peidio. Gall hyn gymryd llawer o amser ond fel arfer bydd y rhai sy'n cael eu rhestru yn cael eu cwblhau o fewn chwe mis.

Os yw Gweinidogion Cymru yn bwriadu cynnwys adeilad ar y rhestr, rhaid iddynt ymgynghori â pherchennog a meddiannydd yr adeilad a'r awdurdod cynllunio lleol perthnasol. Mae'r adeilad wedi'i ddiogelu dros dro o ddechrau'r cyfnod ymgynghori. Mae gan berchnogion a meddianwyr gyfle i ofyn am adolygiad o benderfyniad Gweinidogion Cymru i restru adeilad.

Sut mae adeiladau'n cael eu dewis

Y prif feini prawf a ddefnyddir i benderfynu a ddylid cynnwys adeiladau ar y rhestrau statudol yw Diddordeb Pensaernïol arbennig a Diddordeb Hanesyddol arbennig.

Dylai’r rhestr gynnwys pob adeilad sydd o bwys i'r genedl ar sail eu dyluniad pensaernïol, eu gwaith addurnol a'u crefftwaith; a / neu oherwydd eu bod yn enghreifftiau pwysig o fath, cynllun, ffurf a thechneg adeilad penodol. Mae diddordeb hanesyddol yn cynnwys adeiladau sy'n dangos agweddau pwysig ar hanes cymdeithasol, economaidd, diwylliannol neu filwrol y genedl.

Mae cysylltiadau hanesyddol agos â phobl neu ddigwyddiadau sydd o bwys i Gymru yn ystyriaeth ddilys ond fel arfer dylai fod rhywfaint o ansawdd neu ddiddordeb yng ngwead ffisegol yr adeilad ei hun i gyfiawnhau'r amddiffyniad statudol a gynigir drwy restru.

Gellir cynnwys adeiladau hefyd ar sail eu Gwerth fel Grŵp yn enwedig lle mae adeiladau'n cyfrannu undod pensaernïol neu hanesyddol pwysig neu'n enghreifftiau gwych o gynllunio (er enghraifft, sgwâr tref neu fferm ‘fodel’) ond eto, dylent gynnwys agwedd o ddiddordeb arbennig unigol.

Cyhoeddir rhagor o wybodaeth am y meini prawf yn Polisi Cynllunio Cymru: Nodyn Cyngor Technegol 24: Yr Amgylchedd Hanesyddol.