Ardaloedd cadwraeth
Mae dros 500 o ardaloedd cadwraeth yng Nghymru wedi’u dynodi gan awdurdodau cynllunio dan ddarpariaethau Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023. Mae is-ddeddfwriaeth yn darparu ar gyfer gweithredu’r Ddeddf yn fanwl.
Deddfwriaeth sylfaenol
Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023
Mae Rhan 4 o’r Ddeddf yn darparu’r ddeddfwriaeth sylfaenol ar gyfer y canlynol:
- dynodi ardal o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol arbennig yn ardal gadwraeth gan awdurdod cynllunio
- dyletswydd awdurdod i baratoi a chyhoeddi cynigion o dro i dro er mwyn diogelu a gwella pob ardal gadwraeth yn ei ardal
- rhaid rhoi ystyriaeth arbennig i ddymunoldeb diogelu neu wella nodweddion neu olwg ardal gadwraeth wrth arfer swyddogaethau cynllunio
- y gofyniad i gael cydsyniad ardal gadwraeth gan yr awdurdod cynllunio i ddymchwel adeilad anrhestredig mewn ardal gadwraeth
- gwaith brys ar adeilad mewn ardal gadwraeth
- grantiau gan Weinidogion Cymru ar gyfer cadw neu wella ardaloedd cadwraeth.
Mae Rhan 5 o’r Ddeddf yn cynnwys darpariaethau eraill sy’n berthnasol i adeiladau rhestredig ac ardaloedd cadwraeth.
Mae paragraffau 590–632 o’r nodiadau esboniadol ar gyfer y Ddeddf yn cynnwys y darpariaethau ar gyfer ardaloedd cadwraeth yn Rhan 4. Mae paragraffau 633–685 yn ymdrin â’r darpariaethau yn Rhan 5.
Is-ddeddfwriaeth
Rheoliadau Adeiladau Rhestredig ac Ardaloedd Cadwraeth (Gweithdrefn a Chyfradd Llog) (Cymru) 2024
Mae’r rheoliadau hyn yn rheoli amryw o faterion manwl sy’n ymwneud â chymhwyso Deddf yr Amgylchedd Hanesyddol (Cymru) 2023, gan gynnwys y canlynol:
- datgymhwyso’r gofyniad ar gyfer awdurdodi dymchwel dosbarthiadau penodol o adeiladau anrhestredig mewn ardaloedd cadwraeth
- y gofynion o ran ceisiadau am gydsyniad ardal gadwraeth gan gynnwys datganiadau o’r effaith ar dreftadaeth a thystysgrifau perchnogaeth
- materion yn ymwneud â cheisiadau gan gynnwys hysbysebu
- apeliadau yn erbyn penderfyniadau awdurdodau cynllunio
- y gyfradd llog sy’n daladwy gan awdurdod lleol yn ystod gwaith brys hyd nes bod modd adennill y costau.
Mae datganiad o’r effaith ar dreftadaeth yn gynnyrch proses strwythuredig yr asesiad o’r effaith ar dreftadaeth. Mae hyn yn sicrhau y rhoddir ystyriaeth i arwyddocâd yr ased hanesyddol wrth ddatblygu cynigion ynghylch newid.
Ewch i’r dudalen ynghylch asesiadau o’r effaith ar dreftadaeth i gael rhagor o wybodaeth.
Mae’n bosibl y bydd rheoliadau eraill sy’n rhan o’r cod ar gyfer yr amgylchedd hanesyddol yn berthnasol i ardaloedd cadwraeth hefyd.
Rheoliadau Cynllunio (Cyfarwyddiadau Diogelwch Gwladol a Chynrychiolwyr Penodedig) (Cymru) 2006
Mae’r rheoliadau hyn yn cynnwys darpariaethau gweithdrefnol yn ymwneud â chynrychiolwyr penodedig mewn ymchwiliadau lle mae mynediad at dystiolaeth yn gyfyngedig.
Mae’r rheoliadau hyn yn cynnwys darpariaeth weithdrefnol yn ymwneud â chyhoeddusrwydd sy’n gysylltiedig ag apêl.
Rheoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Hysbysiadau Gorfodi ac Apelau) (Cymru) 2017
Mae’r rheoliadau hyn yn cynnwys rheoliadau gweithdrefnol yn ymwneud ag apelio yn erbyn hysbysiadau gorfodi.
Rheoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Ceisiadau Atgyfeiriedig a Gweithdrefn Apelau) (Cymru) 2017
Mae’r rheoliadau hyn yn cynnwys darpariaethau gweithdrefnol yn ymwneud â cheisiadau sydd wedi’u hatgyfeirio at Weinidogion Cymru ac at apêl.