Drysau Agored - Eglwys y Santes Fair, Llanfair yn y Cwmwd

Draw o ymryson ynfyd,/chwerw’r newyddfyd blin  meddai’r bardd gynt am y Lôn Goed yn Eifionydd: geiriau sydd yr un mor addas i ddisgrifio’r heddwch sydd i’w deimlo ar dir eglwys fechan y Santes Fair, Llanfair-yn-y-Cwmwd. Saif mewn llecyn cysgodol ryw gwta hanner milltir i’r dwyrain o Eglwys Llangeinwen.

Cynllun syml sydd i’r adeilad Gradd II rhestredig sy’n dyddio o’r bymthegfed ganrif, a’r ffaith na chafodd ei hadeiladwaith ei newid yn sylweddol yn ystod canrifoedd diweddarach yw’r hyn sy’n rhoi iddi ei hynodrwydd.

Ar fur gogleddol y gangell gallwch weld clawr arch, sy’n dyddio o ganol y 13eg ganrif, wedi ei addurno â chroes gerfiedig a phatrwm deiliog; elfen hynod arall yw’r bedyddfaen sy’n dyddio o’r 12fed ganrif ym mhen gorllewinol corff yr eglwys.

Mae yma hefyd ffenest liw sy’n coffau’r meddyg W.R.Williams a oedd yn ŵr i’r hanesydd Elizabeth Ann Williams, Taldrwst, Dwyran. Hi oedd awdur y gyfrol Hanes Môn yn y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg (1927) a ddatblygodd yn gryn glasur.

Yn gorwedd yn heddwch hynod Llanfair-yn-y-Cwmwd mae gweddillion Maurice Wilks, cynllunydd y Land Rover; yno hefyd mae beddau mwy diweddar y Parch. Emlyn Jones fu’n weinidog yn Nwyran am flynyddoedd lawer a’r meddyg teulu Dr John B.T. Griffiths, ŵyr i’r Dr John Williams, Brynsiencyn.

Ni chynhelir gwasanaethau yma bellach ond y bwriad yw ei datblygu’n eglwys bererindod lle y caiff teithwyr blinedig ddod i brofi llonyddwch a heddwch ysbrydol.

Cyfeiriad – Eglwys y Santes Fair, Llanfair yn y Cwmwd, Gaerwen, Ynys Môn, LL61 6AX. 
SH 446667    

Lleolir yr Eglwys bron I filltir I’r gogledd o Eglwys Llangeinwen tu allan I bentref Dwyran. Mae’r Eglwys I fyny lôn bach rhwng Eglwys Llangeinwen a’r garej.  

Mynediad i ddefnyddwyr cadair olwyn.