Mae'n debyg bod y gell grefyddol gynharaf ar y safle hwn yn dyddio o'r 7fed ganrif. Dymchwelwyd yr  eglwys ganoloesol ym 1852 ac adeiladwyd yr eglwys bresennol, a gynlluniwyd gan Henry Kennedy. Roedd y pentref wedi cynyddu yn ei bwysigrwydd oherwydd adeiladu Pont Grog Menai a Ffordd yr A5, ac roedd y Rheithor ar y pryd, y Parchedig Thomas Jones Williams, yn ystyried bod angen eglwys fwy.

Mae'r eglwys wedi'i rhestru ar Radd II. Mae'r ffenestr liw yn y wal ddwyreiniol wedi'i chysegru er cof am Ardalydd cyntaf Ynys Môn.  Mae'r fynwent yn cynnwys cofeb i'r rhai a gollodd eu bywydau wrth adeiladu Pont Rheilffordd Britannia. Wrth edrych tuag at y Fenai mae'n bosib gweld cerflun o Nelson wedi'i godi yn 1873.

Cyfeiriad - Eglwys y Santes Fair, Llanfairpwllgwyngyll, Ynys Môn, LL61 6AD.  SH 537713 

Saif yr eglwys ar ddiwedd lôn gul tua 0.2 milltir i'r de o briffordd yr A5 ar ochr ddwyreiniol pentref Llanfairpwllgwyngyll.

Nid oes mynediad i gadeiriau olwyn ar gael.

Bydd yr Eglwys ar agor a dan ofal stiward ddydd Sadwrn 28 Medi rhwng 10am a 4pm. Bydd te, coffi a lluniaeth ysgafn yn cael ei weini a bydd cwis syml ar gael yn cysylltu'r chwe eglwys yn Ardal Weinidogaeth Bro Dwynwen.

Bydd y chwe eglwys hyn sy'n rhan o Ardal Weinidogaeth Bro Dwynwen, De  Orllewin Ynys Môn, i gyd ar agor ar yr un diwrnod. Yn gyffredinol dim ond yn ystod amseroedd gwasanaeth y maen nhw ar agor.

Mae bws cyhoeddus sy'n dilyn y daith - rhif. 42 neu 42A, Bysus  Gwynfor, Bangor i Llangefni. Gellir cyrraedd Llanidan a Llangeinwen ar y daith hon (gofynnwch i'r gyrrwr stopio wrth yr eglwys) ond, ar gyfer Llanfairpwll, Llanedwen, Llanfair yn y Cwmwd a Niwbwrch, mae'n daith gweddol hir ar droed o'r A4080.

Prisiau

Am Ddim