Rydym ni’n defnyddio JavaScript i osod y rhan fwyaf o’n cwcis. Yn anffodus, nid yw JavaScript yn rhedeg ar eich porwr, felly ni allwch newid eich gosodiadau trwy ddefnyddio’r dudalen hon. I reoli eich gosodiadau cwcis trwy ddefnyddio’r dudalen hon, rhowch gynnig ar droi JavaScript ymlaen yn eich porwr.

Gwybodaeth am gwcis

Rydym wedi arbed rhai ffeiliau o’r enw cwcis i’ch dyfais. Mae’r cwcis hyn:

  • yn hanfodol i waith y safle
  • yn helpu gwella’n gwefan trwy gasglu gwybodaeth ac adrodd am sut rydych chi’n ei defnyddio

Hefyd, hoffem arbed rhai cwcis i helpu:

  • gwella ein gwefan trwy fesur y defnydd o’n gwefan
  • cofio eich gosodiadau
Newid gosodiadau cwcis

Rydych chi wedi derbyn yr holl gwcis ar gyfer y wefan hon. Gallwch newid eich dewisiadau ar gyfer cwcis unrhyw bryd.

Mae pobl dduon wedi byw yng Nghymru ers canrifoedd.

Pan ddaeth y fyddin Rufeinig i Brydain, roedd ei milwyr yn hanu o bob rhan o’r ymerodraeth Rufeinig, gan gynnwys Ewrop, y Dwyrain Canol ac Affrica. Mae arysgrif o’r drydedd ganrif a ganfuwyd yng Nghaerllion yn nodi presenoldeb Titus Flavius Postumius Varus, gŵr o Affrica a oedd wedi ymgartrefu yn yr Eidal cyn cael ei anfon i Gymru. Fe’i dyrchafwyd yn un o lywodraethwyr Rhufain maes o law.

Wrth i anturwyr o Brydain ac Ewrop hwylio i eithafoedd y byd yn ystod y cyfnod canoloesol a chyfnod y Tuduriaid, mae cofnodion yn dangos bod dynion a menywod o darddiad Affricanaidd yn byw mewn dinasoedd a phentrefi yn y Deyrnas Unedig, a bod y rhan fwyaf yn byw bywydau rhydd.

O tua diwedd yr ail ganrif ar bymtheg, wrth i’r Ymerodraeth Brydeinig ehangu ac wrth i’r fasnach gaethweision ar draws yr Iwerydd gynyddu, cynyddodd y boblogaeth Affricanaidd hefyd, yn enwedig mewn dinasoedd â phorthladd a oedd yn ymwneud â’r fasnach. Roedd y boblogaeth hon yn cynnwys gweision, plant, morwyr a rhai caethweision a oedd wedi’u rhyddhau.

Mae archifau Cymru yn gyforiog o gyfeiriadau at unigolion duon a lleiafrifoedd ethnig. Maent i’w gweld mewn cyfrifon aelwydydd, cofnodion a llythyrau plwyfi, a thrwy hanesion llafar a drosglwyddwyd o un genhedlaeth i’r llall mewn cymunedau. Mae hanes amrywiol Cymru yn llawn straeon hynod ddiddorol sydd wedi helpu i greu’r genedl.

Yn yr adran hon byddwch yn dysgu am rai unigolion sydd wedi gadael eu marc.

Darllenwch ein straeon

Paul Robeson
Y canwr, actor ac actifydd Americanaidd sy’n fwy cofiadwy yng Nghymru nag yn ei wlad enedigol.
Clive Sullivan
Capten chwaraeon Du cyntaf Prydain Fawr mewn unrhyw gamp, yn rhan o dîm buddugol Cwpan y Byd Rygbi’r Cynghrair 1972.
John Ystumllyn
Y person Du cyntaf yng ngogledd Cymru y mae cofnod da o’i fywyd wedi’i gadw.
Betty Campbell (1934 - 2017)
Dywedwyd wrth Betty Campbell na allai merch ddu dosbarth gweithiol fyth lwyddo, ac y byddai’n wynebu ‘problemau anorchfygol’ yn ei dyhead i fod yn athrawes.