Caer y Twr

Anheddiad Oes Haearn mewn safle rhyfeddol ar gopa mynydd  

Yn eistedd ar gopa Mynydd y Twr, a golygfeydd helaeth i bob cyfeiriad, hawdd yw gweld pam y dewiswyd y llecyn hwn gan ein cyndadau yn yr Oes Haearn. Mae’r rhagfuriau’n dal i sefyll 10 troedfedd /3m o uchder a 14 troedfedd /4m o drwch mewn mannau, yn uno â thir creigiog y mynydd i greu’r hyn y mae’n rhaid y bu’n amddiffynfa fawreddog. Mae olion tramwyfa fewnol wreiddiol y muriau a’r fynedfa simneiog, gul yn y golwg hyd heddiw, wedi’u gosod mewn rhigol greigiog ddofn. Er bod y lloc anferth yn cylchu ardal o ryw 17 erw / 6.9ha, yr unig strwythur a ganfuwyd y tu mewn iddo yw adfail gorsaf rybuddio a gwylfa Rufeinig ddiweddaraf, a oedd efallai’n gysylltiedig â’r gaer arfordirol gerllaw yng Nghaergybi.