Castell Dolforwyn

Symbol adfeiliedig o herfeiddiad y Cymry

Wedi’i adeiladu gan yr Arglwydd o Gymro Llywelyn ap Gruffydd (Llywelyn Ein Llyw Olaf) ym 1273 ar fryn uwchben Cwm Hafren, roedd Castell Dolforwyn yn bwynt tanio mewn cysylltiadau Eingl-Gymreig o’r cychwyn cyntaf. Pan gafodd Brenin Edward I wybod am y castell, ysgrifennodd at Llywelyn yn ei wahardd rhag parhau â’r gwaith adeiladu. Mewn ymateb, dywedodd Llywelyn nad oedd angen caniatâd y brenin arno i adeiladu ar ei dir ei hun, ac ymlaen ag ef â’r gwaith.

Yn anffodus, byrhoedlog fyddai herfeiddiad Llywelyn. Aeth un o arglwyddi’r Mers, Roger Mortimer, â Dolforwyn ym 1277 ar ôl pythefnos o warchae. Gadawyd y castell yn y 14eg ganrif, ac aeth â’i ben iddo nes bod cloddiadau cymharol ddiweddar yn datgelu ei olion brau.