Ffwrnais Dyfi

Esiampl wych o dreftadaeth ddiwylliannol Cymru mewn llecyn gwledig aruchel   

Ni chyfyngwyd y Chwyldro Diwydiannol i’r glo a’r haearn yn ne Cymru a’r llechi yn y gogledd. Wedi’i hadeiladu tua 1755, mae’r ffwrnais chwyth hon, wedi’i thanio â glo ac a ddefnyddid i fwyndoddi mwyn haearn, ymhlith yr adeiladau diwydiannol gorau o’i fath ym Mhrydain erbyn hyn.

Gan ddefnyddio grym Afon Einion, byddai olwyn ddŵr y ffwrnais yn gyrru set enfawr o feginau. Byddai’r rhain yn chwythu a phwffian aer cywasgedig i’r ffwrnais, gan greu’r tymereddau chwilboeth y byddai eu hangen i brosesu’r mwyn yn haearn crai, a llawer ohono’n cael ei anfon i efeiliau yng Nghanolbarth Lloegr.

Dim ond am ryw hanner canrif y bu’r ffwrnais ar waith cyn cael ei gadael. Mae’r olwyn ddŵr a adferwyd sydd yn y golwg erbyn hyn yn arwydd o ail wynt yr adeilad yn felin lifio.