Castell Caergwrle

Castell Caergwrle yw un o gaffaeliadau diweddaraf Cadw drwy Warcheidiaeth, er bod y safle ehangach yn parhau ym mherchnogaeth Cyngor Cymuned yr Hôb.

Adeiladwyd y castell rhwng 1278 a 1282 gan Dafydd ap Gruffydd (m. 1283), brawd Llywelyn ap Gruffydd, ar dir a roddwyd iddo gan Edward I ac a gymerwyd o Bowys. Dyma’r castell olaf i gael ei adeiladu gan Dywysog Cymreig brodorol.

Roedd y castell yn sylfaen ar gyfer ymosodiad Dafydd ar garsiwn Lloegr ym Mhenarlâg ym 1282, a arweiniodd at ail ymgyrch Edward yn erbyn y Cymry.

Parhaodd gwaith ar y castell o dan law’r Goron, ond mae’n debyg ei fod yn anghyflawn pan gefnwyd ar y lle wedi tân, ac roedd yn adfail erbyn 1335. Mae llwybr ag arwyddbyst o gyffordd Ffordd Wrecsam a Stryd y Castell yng nghanol y pentref.

Cytunwyd ar raglen 5 mlynedd o welliant i dir ehangach y castell gyda’r Cyngor Cymuned, ac fe’i darperir gan Wasanaethau Cefn Gwlad Sir y Fflint.