Castell Llanhuadain

Castell-blas anghofiedig sy’n aros yn y cof

Mae’n werth gyrru ychydig bach oddi ar yr A40 prysur ar eich ffordd drwy Sir Benfro i ymweld â’r castell hwn nad oes neb llawer yn gwybod amdano. Ar safle aruchel ymhlith coedwig deg a thir ffermio tonnog, mae cymysgedd anghonfensiynol Llanhuadain o nodweddion milwrol ac addurnol yn datgelu ei brif ddiben mewn bywyd: sef plas ag amddiffynfeydd yn fwy na chastell go iawn, wedi’i ddylunio’n breswylfa i esgobion cefnog Tyddewi a oedd yn hoff o’u cysuron cartref.

Bu’n safle cryn wasanaeth gweithgar cyn cael ei ailadeiladu ar hyd ei linellau presennol yn y 14eg ganrif gan yr Esgob David Martin. Roedd rhandai preifat, cwrt, llety i westeion ac anheddau i arsiwn parhaol. Y peth mwyaf trawiadol un yw talcen y porthdy, a ychwanegwyd tua diwedd y 14eg ganrif, ac sy’n dal i sefyll i’w lawn uchder.