Castell Biwmares

Campwaith anorffenedig y gaer sydd bron yn berffaith gymesur  

Mae Biwmares ar Ynys Môn yn enwog am mai yma mae’r castell gorau erioed na’i hadeiladwyd. Hwn oedd yr olaf o’r cadarnleoedd brenhinol a grëwyd gan Edward I yng Nghymru - ac efallai ei gampwaith.  

Yma manteisiodd Edward a’i bensaer James o San Siôr yn llawn ar gynfas gwag, sef y ‘beau mareys’ neu ‘gors hardd’ wrth ymyl Afon Menai. Erbyn hyn, roeddent eisoes wedi adeiladu cestyll mawrion Conwy, Caernarfon a Harlech. Hwn fyddai’n coroni’r cyfan iddynt.

Y canlyniad oedd caer anferth a oedd bron yn berffaith gymesur. Roedd nid llai na phedwar cylch cydganol o amddiffynfeydd aruthrol yn cynnwys ffos llawn dŵr gyda’i doc ei hun. Roedd y waliau allanol yn unig yn frith o 300 o ddolenni saethau.

Ond yn sgil diffyg arian a thrafferthion ar droed yn yr Alban, roedd y gwaith adeiladu wedi chwythu ei blwc erbyn y 1320au. Ni adeiladwyd porthdy’r de na’r chwe thŵr mawr yn yr adran fewnol i’r uchder a fwriadwyd byth. Prin y dechreuwyd porth Llanfaes cyn troi cefn arno.   

Arwydd yw siâp isel arbennig Biwmares felly o freuddwyd heb ei gwireddu’n iawn. Er hynny, mae’n hawlio ei le haeddiannol ar y llwyfan byd-eang yn rhan o Safle Treftadaeth y Byd Cestyll a Muriau Trefi'r Brenin Edward yng Ngwynnedd.  

Oherwydd mae’r castell hwn yn arbennig - a hynny oherwydd maint ei uchelgais a harddwch ei gyfrannedd. Hwyrach mai castell godidog o anghyflawn Biwmares yw cyflawniad mwyaf pensaer milwrol gorau'r oes.

Sut i ymweld
•    prynwch eich tocynnau mynediad wrth gyrraedd (neu archebwch ar-lein)*
•    gwiriwch ein hamseroedd agor a’n prisiau isod
•    cymerwch olwg ar gyngor iechyd a diogelwch Llywodraeth Cymru cyn ymweld.

*ni ellir ad-dalu tocynnau a ragarchebwyd.

Mwy am Gastell Biwmares